De voorbije jaren hebben drinkwatermaatschappijen inspanningen geleverd om resterende loden leidingen in het openbaar drinkwaternet te vervangen. Maar ook binnen in oude gebouwen kunnen er nog loden leidingen liggen. Bij een renovatie worden die best vervangen, ook al zijn ze soms moeilijk bereikbaar.
Maar waarin schuilt nu precies het gevaar van loden leidingen? Waarom is er überhaupt lood aanwezig in oude gebouwen en welke rol speelt de architect in het verwijderen ervan?
NAV ging verduidelijking zoeken bij Aquaflanders en nam bij hen een interview af. Dit artikel lijst de voornaamste vraag-antwoord combinaties op uit het gesprek met Marc Buysse, directeur van Aquaflanders.
Waarom is er lood aanwezig in oude waterleidingen?
Marc Buysse (Aquaflanders): “Lood werd heel lang gebruikt voor het fabriceren van waterleidingen. Daarnaast werd het ook toegepast als lasmateriaal voor het verbinden van koperen leidingen, voor lasstukken aan pompen en tellers en voor soepele verbindingsstukken. Het is een sterk, waterdicht en toch buigzaam materiaal en dus ideaal voor de loodgieterij.
De voorbije jaren is er al veel lood vervangen. Toch bestaat er in oudere huizen en publieke gebouwen nog een reëel risico dat er loden leidingen of fittingen in de binneninstallatie aanwezig zijn. Wanneer lood in het drinkwater aangetroffen wordt, is het in de meeste gevallen afkomstig van loden leidingen. In sommige gevallen zijn messing koppelstukken de boosdoener. Sommige messingsoorten bevatten veel lood. Het is dan ook van belang om hier bij nieuwbouwprojecten aandacht voor te hebben.”
Wat is het gevaar van loden leidingen?
“Lood is een giftige stof die al in kleine concentraties een effect kan hebben. Het kan via de leiding of de fitting oplossen en in het drinkwater terechtkomen. Het wordt via die weg in het lichaam opgenomen en opgestapeld. Daar beïnvloedt het verschillende organen en berokkent het schade aan de bloed- en botaanmaak. Het heeft ook een rechtstreeks impact op het zenuwstelsel, vooral tijdens de ontwikkeling ervan. Daarom zijn zuigelingen en jonge kinderen het gevoeligst. Zwangere vrouwen moeten ook voorzichtig zijn, want zelfs lage concentraties kunnen heel wat schade veroorzaken. Het is dan ook best om de blootstelling en de hoeveelheid lood in het lichaam zo laag mogelijk te houden.”
Wat beïnvloedt de loodconcentratie in leidingwater?
“De hoeveelheid lood die oplost in het leidingwater is afhankelijk van:
De contacttijd van het water met de loden leidingen of fittingen: hoe langer het water stilstaat in de leiding, hoe meer looddeeltjes er worden opgenomen;
De temperatuur van het water: hoe warmer het water, hoe gemakkelijker het water looddeeltjes uit de leiding opneemt;
De lengte van de leidingen: hoe langer de loden leiding, hoe groter de loodoppervlakte waarmee het drinkwater in contact kan komen en hoe meer looddeeltjes er in het water terecht kunnen komen.”
In welke gebouwen is de kans het grootst om nog lood aan te treffen?
“De kans om loden leidingen aan te treffen is het grootst in gebouwen van voor de jaren zeventig.”
Hoe kan men loden leidingen herkennen?
Een loden waterleiding heeft een grijze kleur.Dit in tegenstelling tot koperen waterleidingen, die roodbruin of lichtgroen van kleur zijn. Opgelet: laat je niet misleiden door geverfde leidingen.
In tegenstelling tot staal of gegalvaniseerde materialen, is lood niet magnetisch.
Lood is relatief zacht en dus gemakkelijk vervormbaar. Aantikken met een metalen voorwerp geeft een dof geluid.
Een loden waterleiding heeft geen koppelstukken, maar wel verdikkingen ter hoogte van kruispunten.
Bij twijfel? Vraag dan raad aan een installateur of loodgieter.
Wie is verantwoordelijk voor het verwijderen van loden leidingen?
“Tot aan de watermeter is het drinkwaterbedrijf verantwoordelijk voor het verwijderen van loden onderdelen. Vanaf de terugslagklep aan de watermeter ligt die verantwoordelijkheid bij de eigenaar van de woning. Hetzelfde geldt voor particulieren die een eigen drinkwaterwinning hebben. Zij kunnen immers ook risico lopen op water met lood, afkomstig van loden pomponderdelen voor het oppompen van grondwater of loden leidingen en aansluitingen.”
Is men verplicht loden leidingen te vervangen?
“Als particulier is men niet verplicht loden leidingen te vervangen. Vanuit het oogpunt van Volksgezondheid wordt het wel ten stelligste aanbevolen.”
Bestaat er een meldingsplicht voor particulieren of architecten bij het aantreffen van lood?
“Nee.”
Kan de aanwezigheid van lood in de sanitaire binneninstallatie leiden tot een negatief keuringsverslag van de binneninstallatie?
“Nee, de keuring van de sanitaire binneninstallatie gebeurt niet op basis van materialen.
Als een medewerker van de drinkwatermaatschappij lood merkt in de installatie zal hij de bewoner van het gebouw of de aanvrager van de keuring hier wel attent op maken. Sommige drinkwaterbedrijven zullen ook een brief zenden.”
De voorbije jaren werden reeds vele inspanningen geleverd om loden leidingen te vervangen. De Vlaamse Overheid heeft daarbij in eerste instantie gefocust op het verwijderen van lood in de openbare drinkwaterinstallaties. Toch is het belangrijk ook de loden leidingen in de particuliere woningen te vervangen. Architecten kunnen een steentje bijdragen door de bestaande sanitaire binneninstallaties bij verbouwingen of uitbreidingen te controleren op de aanwezigheid van loden leidingen en bouwheren te overtuigen van het belang ze te verwijderen. Bij de aanleg van nieuwe installaties wordt best gekozen voor loodarme materialen.
Nuttige links
De campagne ‘Gezond water, ook jouw zorg’ van de Vlaamse Milieumaatschappij onderstreept het belang van veilige waterleidingen in huis. VMM-woordvoerder Katrien Smet: “Zuiver drinkwater legt in onze huizen nog een hele weg af voor het uit de kraan stroomt. We willen mensen bewustmaken van de maatregelen die ze zelf kunnen nemen om hun kraantjeswater gezond te houden.” Een van de thema’s van de campagne is het vervangen van loden leidingen.